![]() |
Albino kauw (Corvus monedula) Foto via www.dailymail.co.uk |
In 2006 zat er zo'n bijzonder gekleurde merel bij
mijn vader in de tuin. Het was een grijs mannetje. Tot mijn
grote vreugde zag ik dit jaar een pas uitgevlogen merel met precies
diezelfde kleurmutatie! Ik acht de kans dat deze twee grijze merels
genetisch aan elkaar verwant zijn zeer groot.
Pigmenten
De belangrijkste pigmenten die de kleur van vogelveren bepalen zijn eumelanine en phaeomelanine. Eumelanine zorgt voor een zwarte, grijze of donkerbruine kleur en phaeomelanine is verantwoordelijk voor roodbruin tot lichtgeel. De twee pigmenten samen kunnen een scala aan kleurenpracht tot stand brengen, maar er zijn ook vogelsoorten die alleen eumelanine bezitten. In ogen en huid komt bij alle vogels alleen eumelanine voor. De mogelijkheid voor de kleurcellen om melanine aan te maken is genetisch bepaald. Deze kleurmutaties kunnen dan ook overerven op het nageslacht.
![]() |
Albino putter (Carduelis carduelis) |
Albino's, Lutino's en Ino's
Albino's missen
beide soorten melanine, waardoor de veren kleurloos zijn en de ogen
-doordat de bloedvaten doorschijnen- rood kleuren. Vogelsoorten waarbij
delen van het vederpak door carotenoïden wordt gevormd kunnen echter nog
wel gekleurde veren hebben, zoals bij de albino putter.
Albino's leven in het wild meestal niet lang, omdat hun ogen erg
lichtgevoelig zijn waardoor ze minder goed kunnen zien. Ze vallen
daardoor gemakkelijker ten prooi aan roofdieren, mogelijk ook door hun
gebrek aan schutkleur.
![]() |
Albino merel (Turdus merula) Foto via www.telegraph.co.uk |
![]() |
Lutino halsbandparkiet (Psittacula krameri) |
Lutino's zijn vogels die het
pigment eumelanine missen, maar de phaeomelanine-productie is normaal.
Hierdoor hebben ze gele of rode veren en rode ogen.
Er bestaan echter ook vogels waarbij niet al het pigment ontbreekt, maar die wel een sterk verminderde melanineconcentratie laten zien. Deze vogels hebben roodachtige ogen en een licht gekleurd verenpak. Een ino kan compleet wit lijken wanneer de veren door de zon nog meer gebleekt zijn. Omdat er nog wel wat pigment overgebleven is hebben ino's minder last van slechtziendheid dan albino's.
Er bestaan echter ook vogels waarbij niet al het pigment ontbreekt, maar die wel een sterk verminderde melanineconcentratie laten zien. Deze vogels hebben roodachtige ogen en een licht gekleurd verenpak. Een ino kan compleet wit lijken wanneer de veren door de zon nog meer gebleekt zijn. Omdat er nog wel wat pigment overgebleven is hebben ino's minder last van slechtziendheid dan albino's.
Leucisme/bont-mutatie
De meest voorkomende kleurafwijking die we in het wild zien
is een bont, vlekkerig
uiterlijk van zwarte en witte veren. In dit geval is er vaak sprake van
leucisme: in sommige veren wordt geen melanine gevormd, terwijl in
andere veren de pigment-depositie normaal is. Hierin bestaan veel
gradaties: van bijna helemaal normaal gekleurde vogels met een enkel wit veertje
tot compleet witte vogels, maar wel allemaal met zwarte ogen. Witte veren in een zwart verenpak kunnen echter ook komen door een ongezonde levensstijl. We zien
het bijvoorbeeld vaak bij kauwen die op het station uit de prullenbak
snoepen. Wanneer er tijdens de veerontwikkeling een gebrek aan
voedingsstoffen is, of mogelijk door aanwezigheid van bepaalde gifstoffen, kan er geen pigment aangemaakt worden. Bij deze
vogels zien we dan ook vaak een overgang van licht/donker binnen één
veer, terwijl bij leucistische vogels de gehele veer wit is.
![]() |
Leucistische merel (Turdus merula) © Anita Bannink Fotografie |
![]() |
Leucistische kievit (Vanellus vanellus) © Henk van der Meer |
Andere kleurmutaties
Er zijn nog veel meer kleurafwijkingen mogelijk waarbij veren vaak lichter, maar soms ook juist donkerder kleuren dan normaal. Oogkleur is bij al deze mutaties gewoon zwart.
Er zijn nog veel meer kleurafwijkingen mogelijk waarbij veren vaak lichter, maar soms ook juist donkerder kleuren dan normaal. Oogkleur is bij al deze mutaties gewoon zwart.
![]() |
Melanistische koereiger (Bubulcus ibis) © Warwick Tarboton |
Het tegenovergestelde van melanisme is dilutie: een verdunning van de kleur door een lagere concentratie van pigmenten. Ook hier kan de afwijking alleen in de eumelanine-productie (isabel) of in beide melaninesoorten (pastel) tot uiting komen. Het hierboven besproken ino is eigenlijk ook een vorm van dilutie, maar deze mutanten hebben door hun rode ogen een eigen benaming gekregen.
![]() |
Bruinmutatie kraai (Corvus corone) |
![]() |
Bruinmutatie huismus (Passer domesticus) © Donna@GWGT |
![]() |
Grijsmutatie Canadese gans (Branta canadensis) |
Wat is er nu aan de hand bij de grijze merels? Waarschijnlijk is dit een voorbeeld van dilutie. Merels hebben alleen eumelanine in hun verenkleed; een verminderde eumelanine-concentratie heeft dan een verdunde (grijze) kleur als resultaat. Net als bij de grijze meerkoet op onderstaande foto:
![]() |
Dilutie meerkoet (Fulica atra) © Chris van Rijswijk |
![]() |
Dilutie ekster (Pica pica) © Chris Fisher |
![]() |
Dilutie brandgans Foto via www.backyardchickens.com |
Nog meer bijzonder gekleurde dieren zien? Kijk dan ook eens op mijn blog over chimeren: Echt of gephotoshopt
Referenties:
Grouw van, H. 2006, Not Every White Bird Is An Albino - Sense And Nonsense About Colour Aberrations In Birds, Dutch Birding, 28: 79-89.
Grouw van, H. 2012, Geen kraai zo bont of er zit wel een vlekje aan - Het fenomeen ‘witte veren’ in kraaiachtigen, het Vogeljaar, Vol. 60 (1): 3-20.
Dit is toch wel heel leuk om te lezen Yvonne. Ook de informatie die erbij staat is niet alleen leerzaam maar zo kan je ook zien of eigenlijk leren hoe dit soort mutaties kunnen ontstaan. De verschillende foto's erbij zijn werkelijk prachtig. Wat veel verschillende vogels in verschillenden kleuren. Nog nooit zoveel bij elkaar gezien.
BeantwoordenVerwijderenPrachtig en leerzaam blog :-)
Groetjes, Helma
Dankjewel Helma! :-)
VerwijderenAlbinism is a very interesting phenomenon!
BeantwoordenVerwijderenhttp://dzialprzyrody.blogspot.com/2014/01/albinosy-sa-wsrod-nas.html
Your blog is fantastic! Congratulation :-)
Greetings from Poland
Thank you so much!
VerwijderenI can't read your blog, but the pictures are really cool :-)
Wat een mooie post en mooi samen gevat in een helder en leuk te lezen verhaal , hoop nog veel van je te lezen hier
BeantwoordenVerwijderenDankjewel Derk!
VerwijderenReuze interessant blog. Heel spannend wat je allemaal doet en onderzoekt. Ik heb vrijwel elk jaar roze sprinkhanen bij mij in de buurt, zie mijn blog: http://www.alipobiolog.nl/wplog/insecten-en-spinnen/veel-insecten-1-spin-maar-weinig-vlinders/
BeantwoordenVerwijderenIs dat ook een kleurmutatie?
Wauw, wat een aparte kleur! Die heb ik nog nooit gezien. Ik denk dat het inderdaad een kleurmutatie is. Heel bijzonder! :)
VerwijderenInteressant artikel!
BeantwoordenVerwijderenDankjewel! Leuke nickname! ;)
VerwijderenDag Yvonne,
BeantwoordenVerwijderenik kwam je artikel bij toeval tegen. Er leuk, maar het staat toch ook wel vol met fouten. Sorry. Je schrijft bijvoorbeeld Lutino's zijn vogels die het pigment eumelanine missen, maar de phaeomelanine-productie is normaal. Hierdoor hebben ze gele of rode veren en rode ogen. Als voorbeeld geef je een halsbandparkiet. Allereerst, parkieten hebben geen phaeomelanine, hun bevedering bevat alleen eumelanine en psittacine. De gele kleur is dus ook het pcittacine, en geen phaeomelanine. Verder komt de kreet Lutino uit de vogelkwekerswereld, maar in principe is een Lutino een Ino. Omdat melaninemutaties het psittacine (of carotenoide) niet beinvloeden blijven Ino's in soorten met psittacine of carotenoide dus geel. Verder zijn veel van de kleurbenamingen bij de foto's onjuist. Maar goed, je bent een van de weinige die tenmiste iets over dit onderwerp publiceert, en dat is goed. Met hartelijke groet.
Hein van Grouw
Beste Hein,
VerwijderenFijn dat je reageert. Ik wil geen foutieve informatie verspreiden, dus ik ga binnenkort kijken of ik de tijd kan vinden om een rectificatie te plaatsen. Bedankt voor je uitleg. Ik vind het wel ingewikkelde materie!